Teknoloji çok hızlı ilerliyor, ama bazı şeyler kolay kolay değişmiyor. Örneğin, Hala vazgeçemediğimiz bilgi saklama ve iletim ortamı, kağıt....Yazılı bilgi, kağıt üzerine nakşedilmiş harfler ve resimler, insanlığın bilinene tarihi kadar eski. Şimdilik hiç bir ekran kağıdın yerini alacak gibi görünmüyor. Ayrıca kağıttan oluşan dosya, dergi, kitap gibi bilgi kaynaklarına her yerde ve her zaman erişebiliyorsunuz, bilgisayara bağımlı olmadan...

Bundan ötürü spekülasyonların tersine, gün geçtikçe daha hızlı ve daha çok noktadan oluşan, daha çok rengi verebilen, daha detaylı ve kaliteli çıkış verebilen yazıcılar ve yeni yazıcı teknolojileri ortaya çıkıyor. PC devriminin ilk yıllarında kağıdın ofislerden kalkacağı ve her şeyin elektronik bir ortama taşınacağı iddia ediliyordu. Oysa beklenenin tam tersi oldu: Kağıt üzerindeki bilgiye yüzyıllılardır beslediğimiz sadakat, bu gün çok sayıda yazıcı modelini ve yeni yazıcı teknolojilerini,doğurdu.Her çeşit yazıcı PC’nize seri veya paralel olarak bağlanabilir. Eskiden yazıcıların mekanik yapıları zaten yavaş olduğu için seri bağlantı da kullanılırdı. Bu gün ise yazıcılar için çok daha hızlı olan paralel bağlantı tercih ediliyor. Yazıcı bağlantısında veriler tek yönlü, (bilgisayardan yazıcıya doğru) olarak iletilir. Bilgisayar ile yazıcı arasında verilerin yanı sıra, kontrol kodları da yollanır. Bu kodlar kullanılarak iki birim arasında senkronizasyon ve işlem durumları hakkında bilgi alış-verişi sağlanır.

Örneğin yazıcıda kağıdın bittiği bilgisayara bildirilerek programın bunun ile ilgili olarak kullanıcıyı uyarması sağlanır. Bilgisayarınızın bir yazıcısı varsa, yazıcının da mutlaka bir bilgisayarı vardır! Yani yazıcılar da kendilerine has bir mikroişlemci, belli sayıda karakter depolamalarına imkan veren bir ara bellek ya da buffer (tampon) içeririler. Günümüzde hem teknoloji hem de fiyat açısından büyük çeşitlilik gösteren yazıcılar sınıflandırılırken en sık kullanılan ölçüt karakterlerin basımında kullanılan teknolojidir. Bu ölçütün, yazıcının bilgisayara nasıl(paralel mi, seri mi) bağlandığıyla bir ilgisi yoktur. Baskı hızı ve birim alandaki nokta yoğunluğu da, yazıcını kalitesini belirleyen temel kıstaslardır. Hız saniyede basılan karakter sayısı ya da lazer yazıcılarda saniyedeki sayfa sayısı ile ölçülür. Renkli yazıcıların ortaya çıkışıyla renk de, yazıcı kalitesini belirleyen önemli bir ölçüt haline gelmiştir.

Giriş

Yazıcılar, bilgisayar ortamındaki bilgileri kağıt üzerine aktarmak için kullanılır. Seçeceğiniz yazıcı, gereksinimlerinize ve bütçenize bağlıdır, ama yaygın yazdırma teknolojilerini ve bunların olumlu ve olumsuz yanlarını bilirseniz, iş akışınıza en uygun yazıcıyı seçebilirsiniz. Şimdi yazıcı çeşitleri ve çalışma şekillerinden bahsedelim.

Yazıcı (Printer) Nedir? : Bilgisayar ortamındaki bilgileri kağıt üzerine aktarmak için kullanılır. 3 çeşit yazıcı vardır:

Dot Matrix (Nokta vuruşlu) Printer: Düşük kalitede çıktı alan ve çok gürültülü çalışan yazıcı çeşitidir. Sayfa basım maliyeti düşüktür. Hız düşüktür. Bu tür yazıcılarda şerit kullanılır.

Deskjet (Mürekkep Püskürtmeli) Printer: Mürekkebi püskürterek kağıt üzerine aktarır. Daha çok ev kullanıcılarının kullandığı yazıcı çeşitidir. Kalite ve Basım maliyeti olarak orta düzeyde bir yazıcıdır. Çoğu kullanıcı bu tür yazıcıları tercih eder. Bu yazıcılarda kartuş kullanılır. (Hp, Lexmark, Canon…)

Lazer Printer: Lazer yazıcılardır. Yazıcının kendi fiyatı çok pahalıdır. Ancak bir sayfanın basım maliyeti çok düşüktür. Hız ve kalite çok yüksek düzeydedir. Profesyonel iş yapan kullanıcıların kullandığı yazıcılardır.

Bütün bu yazıcıların bilgisayar ile haberleşmesinin nasıl olduğunu,veri iletiminden yola çıkarak ayrıntılı bir şekilde anlatalım.

Yazıcı Bağlantısı

Bir yazıcıyı bilgisayara bağlamanın en kolay yolu paralel bağlantı noktasını kullanmakla olur. Ancak bir yazıcının seri bağlantı noktasından bağlanması da mümkündür. Ancak yazıcı bilgisayarın kullandığı arabirimin aynısını kullanmalıdır. Bazı yazıcılarda hem seri hem de paralel bağlantı noktaları vardır. Sadece seri bağlantılı yazıcılara rastlamak çok zordur.

PC Parallel Printer Port

PC'ler Parallel Printer Port ‘ları toplam 12 digital çıkışlar and 5 digital giriş data görüntüsü 3 diğer e 8-bit ports içinde işlemciler I/O cihazları bağlantısı sağlanır.

8 çıkış pin’leri, data portları görünümü ( DATA Port)
5 giriş pin’leri, (tek bağlantı) data görünüm STATUS Port
4 çıkış pin’leri, (three inverted) (accessed via the CONTROL Port )
(The remaining 8 pins are grounded )

Şekil (Yazıcı temel portları)

VERİ İLETİMİNE GENEL BAKIŞ

Bir noktadan diğer bir noktaya digital veya binary bilgilerin iletilmesine, transfer edilmesine "veri iletimi" denir. Veri iletim sistemleri; bilgisayar-bilgisayar, bilgisayar-terminal veya bilgisayar-device arasındaki veri iletimlerini gerçekleştirir. Digital veya binary hale dönüş türülebilen ses, görüntü gibi analog bilgilerin iletilmesi de veri iletimi ile gerçekleştirilir. Digital tekniklerin, yüksek verimliliğin yanı sıra maliyetlerinin de düşük olması veri iletiminde kullanılmasının en önemli sebeplerindendir.

Digital sinyaller, herbiri bir voltaj seviyesiyle tanımlanan ve birbirinden farklı iki durumdan oluşan "binary pulse" lerdir. Bu pulse'ler iki seviye arasında değişir. Bu seviyeler sırasıyla; "0" veya "low" ve "1" veya "high" seviyeleridir. Binary 0 seviyesi genellikle 0 V veya ground, binary 1 seviyesi de genellikle +5 V olarak tanımlanır. Ayrıca kullanılan sisteme göre bunların dışında başka voltaj değerleri de kullanılabilir.

Şekil-2 (Veri Sinyalleri)

2. PARALEL VERİ İLETİMİ NEDİR?

Seri veri iletimi yöntemi gibi paralel veri iletimi de veri iletiminde kullanılan temel yöntemlerden birisidir. Digital olarak kodlanmış bilginin tüm bitleri aynı anda transfer ediliyorsa buna "paralel veri iletimi" denir. Bu olay aşağıdaki şekilde daha net olarak anlaşılabilir.

Şekil -3 (paralel veri iletimi)

Paralel Veri İletiminin Avantajları

Seri veri iletiminde, bir kerede bir karakterin sadece bir biti iletilir. Alıcı makine doğru haberleşme için karakter uzunluğunu, start-stop bitlerini ve iletim hızını bilmek zorundadır. Paralel veri iletiminde, bir karakterin tüm bitleri aynı anda iletildi?i için start-stop bitlerine ihtiyaç yoktur. Dolayısıyla doğruluğu daha yüksektir.

Paralel veri iletimi, bilginin tüm bitlerinin aynı anda iletimi sebebiyle çok hızlıdır. Paralel veri iletiminde, bir kerede bir karakter iletildi?i için bilgi iletim hızı "cps" (Character Per Second) olarak bilinir. Sıradan bir paralel portun veri iletim hızı yaklaşık 100.000 cps'dir. Benzer şekilde, sıradan bir seri portun veri iletim hızı yaklaşık 9600 bps'dir. Pek çok paralel port uygulamasında bir karakter yaklaşık olarak birkaç mikro saniyede (10msn) alıcı devreye iletilebilir.

Örnek olarak, 8 bitlik bir ASCII kodunun (1 karakter) paralel iletimini seri iletim ile karşılaştıralım. ASCII kodundaki herbir bitin transferi için 10m sn geçtişi düşünülürse, seri haberleşmede 8 bitlik ASCII kodu için 80msn gerekir. Paralel haberleşmede ise bu iletim sadece 10msn'de yapılabilir.

Paralel Veri İletiminin Dezavantajları

Veri iletiminde kullanılan portlardaki kablolar pahalıdır. Telefon ve seri iletişim bağlantılarında genellikle ikili hatlar kullanılır (örneğin mouse). Tipik paralel port bağlantıları için genellikle 25'li hatlar kullanılır. Ancak bunların sadece 8 tanesi data hattıdır. Geriye kalan diğer hatlardan kontrol sinyalleri iletilir. Çok kablolu hatları pahalı olması, paralel iletişiminin kısa mesafelerde tercih edilmesinin sebeplerinden biridir. Bilgisayarlarda mikroişlemci ile harddisk, printer, scanner vb. elemanlar arasyıdaki kısa mesafelerde paralel iletişim kullanılır. Örnek olarak Centronix firmasının ürettiği 36 pinli paralel porttan yapılan bir printer bağlantısında, paralel kablonun uzunluğunun 9 feet'den fazla olması önerilmez.

BİLGİSAYAR İLE YAZICILAR ARASINDAKİ PARALEL İLETİŞİM

Paralel iletişim; bir bilgisayar içinde mikroişlemci, harddisk, printer, scanner vb. elemanlar arasında kısa mesafelerde kullanılır. Buna ek olarak bilgisayarın dış dünya ile haberleşmesinde paralel port olarak üç ayrı Input/Output (I/O) portu kullanılır. Bu paralel portlar vasıtasıyla bilgisayarımız hızlı bir şekilde dış dünyaya bilgi yollayıp dış dünyadan bilgi alabilir.

IBM PC/2 serisinde önceki bilgisayarlar için paralel portlar tek yönlü olarak dizayn edilmişlerdi. Yani bu portlar sadece alıcı veya sadece verici olarak kullanılıyorlardı.

Örneğin bir paralel port, printer'a bilgi gönderebiliyordu; fakat aynı port üzerinden printer'dan bilgi alamıyordu.

Daha sonraları teknolojinin gelişmesiyle aynı portdan hem bilgi göndermeyi, hem de bilgileri almayı sağlayan çift yönlü portlar geliştirilmiştir.

IBM standartlarına göre bir bilgisayar, aşağıda belirtilen I/O adreslerini kullanarak üç paralel port vasıtasıyla dış dünya ile iletişim kurar. Bu I/O port adresleri sırasıyla; 03BC(Hex), 0378(Hex), 0278(Hex) şeklinde belirlenmiştir. IBM sisteminde bu paralel portlara özel isimler de verilmiştir. Bu isimler "Line Printer"in kısaltması olarak LPT1, LPT2, LPT3 ?eklinde verilmiştir. LPT1'in adresi 03BC(Hex), LPT2'nin adresi 0378(Hex) ve LPT3'ün adresi 0278(Hex) şeklinde belirlenmiştir. Bir bilgisayar iki farklı paralel port için aynı adresi kullanamaz. Eğer iki farklı paralel port için aynyı adres kullanılırsa her iki port da düzgün çalışmayacaktır.

Paralel iletişimde, her bit kendine ait kablo ile taşınır. Örneğin (A) harfinin paterni (01000001)'dir. Bunu göndermek için 8 iletim hattına ihtiyaç vardır . Her hat A harfinin bir bitini taşır. Printer'a gelen bilginin ne olduğunu anlayabilmek için strobe denen hatlar vardır. Paralel bağlantıda en çok kullanılan CENTRONICS'tir. Belirli bir standart olmamasyna rağmen IBM de kullanılabilir. Fakat Apple printer'larda IBM kullanılmaz.

IBM PC AT Arabiriminde paralel haberleşmeler

Bilgisayarlar dijital palsleri kullanır. Bu elektriksel palsler binary koddadır. 5 Voltluk bir gerilim logic 1'i , 0 Voltluk bir gerilim de logic 0'y temsil eder. 0 veya 1'lerin her biri 1 bite karşılık gelir. 0 ve 1'lerden olu?an 8 bitlik yol 1 byte'a kar?ylyk gelir. Bu byte'larda harfler ve karakterleri oluşturur.

Byte karakterleri ASCII kodundadırlar. Bilindiği gibi ASCII kodunda 65 A'ya, 66 B'ye karşılık gelir. Her ASCII byte 'ı 7 bilgi biti ve 1 paritı biti olmak üzere toplam 8 bitten olu?ur. Bu byte'lar IBM AT'den başka bir bilgisayara veya cihaza gönderildiğinde mesajımız iletilmi? olur. İki nokta arasında çift yönlü yollar vardır. Her bir bit ayrı bir yoldan iletilir.

Örneğin; 8 yol ve 8 arabadan olu?an bir trafik düşünelim. Her bir araba için ayrı bir yol ayrılmış olsun. Bu sayede her bir araba kendisine ayrılmış yoldan gideceği için trafiğin hızlı, güvenli ve düzenli olması muhakkaktır. Aynı durum paralel haberleşmede bitlerin iletimi içinde geçerli olduğu için paralel iletim seri iletime kıyasla çok daha hızlı, güvenli ve düzenlidir.

Paralel haberleşmede her byte yani 8 bit ayny anda ve her bit kendisine ait hattan iletilir. ASCII kodlarına göre alıcı alınan kodları dekode eder. Buna PARALEL HABERLEŞME denir. Çünkü byte'ın bütün bitleri aynı anda ve paralel hatlarla iletilir. Paralel haberleşme bilgisayarlarda çok yaygın olduğu için birçok uygulaması görülebilir. Video arabirimini örnek olarak gösterirsek 3 birincil renk sinyali(Kırmızı, Yeşil, Mavi) CRT'nin renk tabancalarına paralel olarak aynı anda gönderilir. Bu renk sinyalleri ASCII kodu değildir.

Kısacası video arabiriminde renk bilgisi, video kontrolöründen, video monitörüne paralel olarak iletilir.

YAZICILARDA DATA TRANSFERİ

Şekil-4 ( Çevre Birimlerde Data Transferi)

ASCII kodları kullanarak popüler bir paralel port uygulaması bir printer ile IBM AT arabiriminin başlanmasıdır. Bu uygulamada mekanik printer ile bilgisayar arasındaki paralel haberleşme bağlantısı, içerisinde 18 tane tel bulunan bir kablo ile sağlanır. Bu paralel arabirim IBM monokrom display ile printer adaptörü ve AT seri paralel adaptörü arasında da görülebilir. Adaptörlerin paralel kısımları çeşitli cihazlara özellikle printer'a bağlanabilir. Böylece standart TTL (+5 V) seviyelerinde 8 bitlik paralel datalar iletilir. 25 pinlik arabirim 12 tamponlanmış çıkış ve 5 gerçek zamanlı girişe sahiptir. Bu pinlere ulaşmak için özel bir konnektör kullanılır.

12 çıkışın 9'u data transferi için, 3'ü printer kontrolü için kullanılır. Tellerin 8 tanesi asıl data bitlerini içerir. Data bu hatlar üzerinde bilgisayar tarafından paralel adaptör kartına yüklenir. Bilgisayar bilgi bitlerini printer'a gönderir. Printer da bilgi alımına hazır olduğu zaman bilgileri almaya başlar. Paralel adaptör bilgisayardan gelen bilgileri alır ve printer'ın hazır olma durumuna göre bilgileri printer'a gönderir. AT, paralel arabirim ile herhangi bir sorun olmadan bu işlemi gerçekleştirir. AT'nin bir görevi de bu işlemi paralel kontrole çevirmektir.

5 giriş hattının ikisi moniterler için kullanılarak adaptör printer'ın durumunu kontrol eder. Eğer printer karakterleri kabul etmeye hazır ise adaptör clock çıkışını aktif yapar. Bu olaya STROBE denilir. Paralel ara birim kablosu üzerinden data bitleri gönderilir. Strobe sinyali clock palsı şeklindedir ve data bitlerine uygundur. Ayrıca strobe sinyali, data palsleri başladığında ve bittiğinde printer'a bilgi verir. Printer hazır olana kadar paralel kontrolör, transmisyonu geciktirir. Bilgisayar da bitleri işlemeye ve göndermeye devam eder. Bir byte iletildikten sonra giriş hatalaryndan birisi üzerinden bir onayla printer cevap verir. Daha sonra paralel adaptör sonraki karakter için AT'nin mikroişlemcisini sorgular. Adaptör, sonraki byte'ı getirmeden önce iletilmekte olan byte'nin iletilmesini bekler ve printerın çalışmasını kontrol eder. Sonraki byte'lar cümleleri oluşturur, cümleler de mesajlara dönüşür.

Çoklu Yazıcılar

Şekil-5 (Çoklu Yazıcı Bağlantısı)

Çoklu printerları bilgisayara bağlamak, bazen bir printeri bağlamaktan daha avantajlıdır. Temel olarak 2 printer çeşidi vardır. Bunlar; Dot-Matrix ve Letter Quality'dir. Her biri farklı bir yolla yazar ve çok farklı ve özel kullanımları vardır.

Çoğu Letter Quality printerler paralel portlardan ASCII byte'larını almak için elektronik arabirimle donatılmış temel daktilolardır. Bunlar ASCII byte'larını mekanik hareketlere çevirerek kağıt üzerine harfleri yazarlar. Çeşitli model ve stillerde Letter Quality printerlar vardır. En yaygın olanı Daisy Wheel printerlardır. Malesef Letter Quality printerlar çok yavaş ve gürültülüdürler. Üstelik özel sembolleri basamazlar. Örneğin; ek ASCII karakterlerini veya grafikleri.

Diğer taraftan Dot-Matrix printerla nokta vuruşlu olarak karakter ve harfleri yeniden üretebiliriz. Temel olarak aynı yolla çalışır. Aslında doğru bir girişle grafikleri tekrarlayabiliriz. Dot-Matrix printer'ın sınırlaması yalnız alfanümerik karakterleri yazar kendir. Sonuç olarak Dot-Matrix printer'ların yazısını okumak daha zordur. Ve profesyonel bir görünüşü yoktur. Gördüğümüz bütün nedenler dahilinde 2 tane printer vardır. Birisi grafikleri elde etmek diğeri de bir harfi yazmak için kullanılır. Her bir printer için bir paralel porta ihtiyaç vardır. İki printer kullanmak için iki tane adaptör gerektiren iki porta ihtiyaç vardır.

Paralel port sinyalleri ve Yazıcı bağlantısı

Şekil-6 (paralel port)

Örnek olarak verilecek olan IBM'in printer portunda, 25 pinli bağlantı kullanılır. Bu bağlantılar ve fonksiyonları şekilde gösterilmiştir.
Printer ile bilgisayar arasyndaki paralel iletişimde sadece bilgi transferi yapılmaz. Bunun dışında printer devresinden de birçok bilgi, bağlı bulunduğu bilgisayara paralel hat üzerinden gönderilir. Printerdan bilgisayara gönderilen bu sinyallere PRINTER FEEDBACK denir. Bu sinyallerle printer'ın görevini yapmaya hazır olup olmadığını, printer'da hata olup olmadığını, printer'ın doğru işlem yapıp yapmadığını bilgisayara iletmi? oluruz. Ayrıca, bilgisayardan printer'a bilgi akışının kontrolü için bilgisayardan printer'a "CONTROL SIGNALS" gönderilir. Printer feedback ve control signals kullanılarak Hand-Shaking olayı gerçekleştirilir. Konumuzla ilgili olan printer'ların iç yapısında kullanılan buffer hakkında çok kısa bilgi verelim.

Buffer

Printer'lar başlı bulundukları bilgisayar kadar hızlı çalışmazlar. Uzun süreli yazdırma işlemleri yapılırken bilgisayardan printer'a bilgi akışının çabuk olması istenir. Bu çabukluğun istenmesinin en önemli sebebi; bilgisayarın yazdırma işleminden bir an evvel kurtularak, başka kullanımlar için hazır durumda olmasıdır. Bu nedenle printer'ın içerisine bir hafıza birimi yerleştirilir ve buna "BUFFER" denilir. Buffer sayesinde bilgisayarın gönderdiği bilgiler printer'da kaydedilerek yazma işleminde, bilgisayarın daha çabuk bilgi transferi yapması sağlanır. Böylece bilgisayar yazdyrma işleminden çabucak kurtularak diğer işlemlere yönelebilir.

Data lines: (Pins 2-9)

Printer'a gönderilecek datalar (karakterler) öncelikle 8'li data hattına yüklenir. Bilindiği gibi; ASCII kodları 1 byte'tan yani 8 bitten oluşur. ASCII kodlarının her bir biti için bir data hattı kullanılır. Gönderilen bilgi sinyalleri standart TTL voltajıdır. Logic 1 bilgisi +5V, logic 0 bilgisi 0 V ile ifade edilir.

Strobe lines: (Pin 1)

Data hatlarına sadece bilgi bitlerini yüklemek printer'ın o karakteri yazması için yeterli değildir. Data bitleri sürekli olarak değişir. Sekizinin de aynı anda porta verildiğini garanti edilmesi gerekir. Garanti edilmezse yazdırma işleminde hatalar oluşur.
Data bitlerinin sekizi birden aynı anda porta verildiği durumda, bilgisayarımız bu hattan logic 0 bilgisi gönderir. Eğer data bitlerinin sekizi birden aynı anda porta verilemiyorsa, bilgisayarımız logic 1 sinyalini bu hattan printer'a gönderir. Bilgisayar data hatlarına aynı anda bilgi yüklediğini bu sinyali kullanarak garanti eder. Bu sinyal, karakterin yazılabileceğini printer'a bildirir.

Busy line: (Pin 11)

IBM PS/2 serisinde paralel iletişimle bir karakterin gönderilmesi için minimum 2 msn gereklidir. Yani paralel hatla 1 sn'de minimum 500.000cps (karakter) gönderilebilir. Ancak bir printer aynı hızda bu bilgileri kağıt üzerine basamaz. Printer bilgisayardan strobe sinyalini (karakter) gönderilebilir. Ancak bir printer aynı hızda bu bilgileri kağıt üzerine basamaz. Printer bilgisayardan strobe sinyalini alır almaz karakter basma sürecini başlatır. Printer'in yeni gelen bir bilgiyi buffer'ına atması ve karakteri basması anında bilgisayara busy line ile kısa için meşgul (busy) sinyali gönderilir. Busy sinyali printer meşgul durumdayken, yani bir sonraki datayı almaya hazır hale gelinceye kadar logic 1 seviyesinde tutulur.

Acknowledge line: (Pin 10)

Acknowledge line ile, prınter'den bilgisayara bir sinyal iletilir. Bu sinyal ile "Bir önceki karakter alındı, kağıda basıldı ve şimdi yeni karakter için printer hazır durumdadır " mesajı verilir. Yeni karakter için printer hazır duruma geldiginde logic 0, hazır olmadığı durumda ise logic 1 sinyali bu hattan iletilir. Bilgisayar bu sinyali almadan yeni karakter göndermez, bir önce gönderdiği bilgiyi hatta tutar.

Select: (Pin 13)

Bu hat, printer'in seçilip seçilmediğini gösterir. Printer'in portla ba?lantysy var ve printer kullanyma hazır (ON konumunda) ise printer, select hattından logic 1 sinyali gönderir. Eğer bu hatta logic 0 sinyali varsa bilgisayar paralel porta bilgi iletmez.

Paper empty: (PAPER END-OUT OF PAPER): (Pin 12)

Yazdyrma işlemi sırasında en çok karşılaşılan problem kağıdın bitmesidir. Böyle bir durumda printer'imiz bu hattan logic 1 bilgisi gönderir. Bilgisayar da, printer'a bilgi akışını keser ve bilgisayar ekranında kağıdın bittiği mesajı görülür.

Fault (error): (Pin 15)

Bu sinyal printer' den bilgisayara gönderilir. Printer'de bir hata oluştuğu, "Fault" adı verilen bu sinyal ile bilgisayara bildirilir. Ancak yeteri kadar hat olmadığından, printer'deki problemin tam olarak ne olduğu ve nerede olduğu bilgisayar tarafından tespit edilemez. Hata olmadığı durumlarda logic 1, hata olduğu durumlarda logic 0 seviyesinde bir fault sinyali gönderilir. Ayryca hata oluştuğu durumlarda busy (1), select (0) ve fault (0) sinyallerinin hepsi ikaz durumlaryna geçerler.

Örneğin; printhead chamber kapağının açık olduğu durumda, printhead bölümüne kağıt sıkıştığı durumda veya printer'ın kendisinin belirleyemeyeceği farklı hata durumlarında fault sinyali ikaz durumuna (logic 0) geçer.

Initialize Printer: (Pin 16)

Inıtyalize printer hattı, printer'ın reset butonu tarzındadır. Bilgisayar printer'i başlangıç konumuna geçirmek için bu sinyali logic 0 seviyesine çeker. Böylelikle sanki printer kapanıp tekrar açılmış gibi olur. Yani printer buffer'i (hafızası) boşaltılmış olur.

Select input: (Pin 17)

Bazı printer'lar bağlı bulunduğu bilgisayar tarafından açılabilir veya kapanabilir. IBM Select Input sinyali, printer'i açıp kapatan (ON-OFF) düğmesini kumanda eder. Select Input sinyali logic 1 seviyesindeyken bu düğme On konumundadır ve aktarılan bilgileri printer alır, logic 0 seviyesindeyken bu düğme OFF konumundadır ve aktarılan bilgileri printer alamaz. Bu sistemde kullanılan ve bilgisayar kontrol edilen bu tip düğmelere "DIP (Dual Inline Pine) switch" denir. Bu olayın uzaktan kumandalı televizyonlarda, kumandayla TV'nin açılıp kapatılması işlemine benzetebiliriz.

Auto feed XT:

Bu sinyal bilgisayar tarafından üretilir. Yazdırılan satır bittikten sonra bir önceki satırın yazılması için kağıdı döndüren mekanizmayı kontrol eder. Bir satır yazılırken logic 0 bilgisi gönderilir. Satır bittikten sonra yeni bir satıra geçilmesi için logic 1 bilgisi gönderilerek printer' deki bu mekanizma çalıştırılmış olur.

Ground: (Pins 18-25)

Bilgi taşıyan her bir paralel hat bir ground ucu ile eşleştirilmiştir. Bunun amacı; her bir bilgi sinyali için referans seviye oluşturmaktır. Bu ground uçlarına "returns" denir ve bunlar 0 voltaj seviyesindedir.

Paralel port performansı

Paralel portla normal bilgi akışının kontrolü için minimum olarak strobe ve acknowledge hatlar yeterlidir. Özellikle yazdırma işlemi sırsında bilgisayar, acknowledge sinyalini alır ve bunu değerlendirir. Sonra, bir sonraki karakteri paralel porta yükleyerek strobe sinyalini gönderir.

Bu sinyaller, bir ASCII karakterinin (8 bit) 10 ms de iletilmesini sağlayacak en uygun şekilde düzenlenmiştir. Yani bu sinyaller ile bir saniyede 100000 byte'ın (ASCII kodu) iletimi yapılabilir. Seri haberleşmede iletim hızı maksimum 9600 bps iken, paralel haberleşmede 100000 cps olabilmektedir.

YAZICI ÇEŞİTLERİ

NOKTA VURUŞLU YAZICILAR

Nokta vuruşlu yazıcılar genelde daktiloya benzerler. Fakat nokta vuruşlu yazıcının daktilodan çok önemli bir farkı var; yazma kafaları elektronik bir kayış ile hareket eder.Mevcut yazıcı türleri içinde en ucuzu olduklarından en yaygın kullanılan yazıcılardır. Kimi kaynaklarda “iğneli yazıcı” yada “matris yazıcı” (dot matrix printer) diye adlandırılan bu yazıcıların yazma kafası bir matris şeklinde dizilmiş küçük iğneciklerden (yada mikro çekiçlerden) oluşur.

Yazıcı kafası bir adım motoru tarafından bir dişli kayış yada daha farklı bir yöntemle yatay olarak hareket ettirilir. Bu sayede yazıcı kafa yatayda istenilen her konuma getirilebilir. Dikey doğrultuda kafa hareket etmez bunun yerine kağıt dikey doğrultuda hareket eder.

Bilgisayardan gelen sinyale bağlı olarak kafanın içindeki elektro-mıknatıslar yardımıyla bu çekiçlerin bazıları öne çıkar, aynen daktiloda olduğu gibi, mürekkepli bir şerit üzerinde nokta vuruşlarla şekil tanımlanır basılabilir bir şekil içermediği için istenildiği takdirde programlama yolu ile yeni şekillerin tanımlanması mümkündür. Çünkü kafa üzerindeki çekiçlerden (iğnelerden) hangisinin harekete geçeceği bilgisayarın kontrolündedir. Daktilolardan ikinci farkı ise, yazıcı kafanın her iki yönde yani hem soldan sağa hem de sağdan sola hareket etmesidir.

Bugün 9 ve 18 iğneli yazıcılar kullanılmaktaysa da genellikle 24 iğneli matris yazıcılar tercih edilmektedir. İğne sayısının artışı tekbir karakteri daha fazla nokta vuruşuyla oluşturmayı, dolayısıyla birim alan daha fazla nokta sığdırabilmeyi mümkün kılar. 9 iğneli yazıcılarda ortalama çözünürlük 216 x 240 dpi (Dot Per Inch) civarındadır. 9 iğneli yazıcılar her karakter için dikeyde 9 nokta veya daha çok 7 nokta kullanırlar. Buna karşın 24 iğneli yazıcılarda 21 ya da 20 iğne kullanılır. Nokta vuruşlu yazıcılar çok gürültücüdürler. Hız arttıkça gürültü de artar. Nokta vuruşlu yazıcılar her bir karakteri noktalardan oluşmuş bir matris kullanırlar. (Şekil 7)

(Şekil 7) noktalardan oluşmuş bir harf

Nokta vuruşlu yazıcıların dezavantajı:

Nokta vuruşlu yazıcıların en büyük dezavantajı, yazı kalitesinin düşük olmasıdır. Bir nokta vuruşlu yazıcıdan çıkan metinlerde karakterlerin çeşitli noktaların yan yana getirilmesinden oluştuğu hemen görülür. Bunu telafi etmek için bazı matris yazıcılar “near letter qality” diye adlandırılan baskı tarzı seçeneğini sunarlar. Bu yöntemde her satır iki kere üst üste yazılır. Ama ikinci yazışta yazıcı kafası biraz kaydırılır ve böylelikle karakteri oluşturan noktalar arasındaki boşluklarda doldurulmaya çalışılır. Bu baskı kalitesini artırır fakat baskı hızını düşürür. Aynı iğnelerin çift vuruş yapmasıyla BOLD karakterler elde edilir. İtalik karakterler içinse farklı iğneler matrisi kullanılır.

Nokta vuruşlu yazıcıların renkli olanları da vardır. Yazma şeritleri birkaç renkten oluşan modeller renk gerektiren grafikler için kullanılır. Genellikle Siyah, Kırmızı, Mavi, Sarı bantlar taşıyan şerit, değişik renkler gerektiğinde aşağı yukarı hareket ettirilir. Renkli Nokta vuruşlu yazıcılar sınırlı sayıda renkleri elde etmek için kullanılır. Nokta vuruşlu yazıcılar kenarlarında delikler bulunan “sürekli form” adı verilen kağıtlara baskı yapabildikleri gibi normal kağıtta kullanabilirler.

İNKJET YAZICILAR

Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar:

Mürekkep püskürtmeli yazıcı, ince nozüllerinden kağıda direk olarak küçük mürekkep damlaları fışkırtma ilkesine göre çalışır. Bu uygulama kaliteli metin ve grafikler elde etmek için pek pratik gibi görünmese de, mürekkep püskürtmeli teknolojisi o kadar gelişti ki baskı kalitesi bakımından bu yazıcılar alt düzey lazer yazıcılara rakip oluyor.

Mürekkep püskürtmeli yazıcılarda nokta matrisli yazıcılardan dır. Ancak bu yazıcılar şerit kullanmazlar. Bunun yerine resmi ve karakterleri oluşturmak için vuruşsuz bir yöntem kullanırlar. Yazıcı kafası kağıda değmez. Bunun yerine kafa kağıda mürekkep damlacıkları püskürtür. Mürekkep püskürtmeli yazıcılarda kullanılan yöntem nokta matrisli yazıcılarda kullanılan yönteme benzer. Kafa bir adım motoru ile sağa sola hareket ettirilirken kağıt merdaneler yardımıyla sağa sola doğru hareket ettirir. Mürekkep püskürtmeli yazıcıların ve lazer yazıcıların hızı bir dakikada basabildikleri sayfa sayısı ( page per minute, ppm) ile ölçülür. Her iki kategoride de basım hızı 4 ppm ile 24 ppm arasında değişir. Mürekkep püskürtmeli yazıcılar tek renkli ya da çok renkli olabilirler. Mürekkep püskürtmeli yazıcılar da karakterleri bir matris şeklinde tanımlarlar. Yalnız, burada karakterler bir sütun şeklinde düzenlenmiş deliklerden mürekkep püskürtülerek oluşturulur.

Yazıcı kafası dikey olarak yerleştirilmiş birçok püskürtücü ucundan kağıda minik noktalar halinde özel bir mürekkep püskürtür. Mürekkebi kafadan ileri doğru püskürtmek için iki yöntem kullanılır. Isıl Kabarcık püskürtme (Thermal Buble Jet) yöntemi ve pieozo elektrik yöntemi.

İnkjet Yazıcıların Çalışma Prensibleri

Çoğu mürekkep püskürtmeli yazıcı ısı ile çalışan yazıcı kafası kullanırken bazıları mürekkep damlalarını üretmek için bir piezoelektrik mekanizma kullanır. Mürekkep püskürtmeli yazıcıların nozüllerinin çapı, 1 milimetrenin 20’de biri kadar küçüktür.

(Şekil-8 inkjet Yazıcılar)

Çok az mürekkebi sadece saniyenin milyonda üçü bir süre için 1000 dereceye kadar ısıtarak üretilir. Yoğun ısı, mürekkebin kaynamasına neden olur ve kabarcık oluşturur. Kabarcık patlarken az miktarda mürekkep ağızdan nozüle sızar. Tüm bunlar çok hızlı gerçekleşir ve nokta vuruşlu sistemdeki gibi mürekkep püskürtmeli kafası bu esnada kağıdın üzerinden ileri geri yönlerde geçer. Yazdırılan belgede metin veya görüntü oluşana kadar her geçişte daha fazla mürekkep fışkırtır.

Şekil-9 inkjet Yazıcı Şeması

Isıl Kabarcık püskürtme (Thermal Buble Jet) yöntemi;
Mürekkebi ani olarak ısıtan, püskürtme ağzının içinde bulunan küçük bir ısıtıcı kullanılır. Mürekkebin bir kısmı buharlaşır ve bu gaz kabarcığı geri kalan mürekkebi ileri doğru dolayısıyla kağıda doğru iter. Bu işlem saniyede birkaç bin defa yapılır.

(Şekil-10 Mürekkep püskürtmeli yazıcılarda mürekkebin püskürtülmesi )

Mürekkep Püskürtmeli Yazici Teknolojileri

1.Bubble JetBaski Teknolojisi

En çok kullanilan teknolojilerden biridir. Bu teknolojide mürekkep kagida sicaklik yardimiyla püskürtülür. Püskürtülme islemi için mürekkep isitilir. Ta ki bir baloncuk olusturulana kadar. Isi yardimi ile olusturulan bu mürekkep baloncugu, basincin etkisi ile patlar ve baski yapilan kagit üzerine dagilir.
Akabinde püskürtme islemi sirasinda olusan basinç yardimiyla sonraki püskürtme islemi için hazneden mürekkep çekilir. Her püskürtme ucunda yazicinin kontrol biriminden gelen elektriksel sinyalleri duyarli küçük bir isitici bulunur. Bu çok küçük isiticilarla isitilan mürekkep damlaciklari, püskürtme kafasindan yüksek isinin etkisiyle firlayarak baski islemi gerçeklestiriyor.

2. Piezo-Elektrik Baskı Teknolojisi

Bir başka yazıcı teknolojisi olan piezo-elektrik yöntemini açıklamak için hoparlörlerin çalışmasını örnek gösterebiliriz. Hoparlörlere gerilim uygulandığında, gövde de bulunan kağıt koninin hareketini anımsayın. Bu yöntemde de benzer şekilde basılması istenen noktacıklara karşılık gelen püskürtme uçlarındaki piezo kristale gerilim uygulanır. Piezo kristal, bu gerilimle esneme hareketi yapar ve iç kısımdaki mürekkep haznesine basınç uygulayarak, mürekkep damlasının püskürtme ucundan dışarı çıkmasını sağlar.

(Şekil-11 Mürekkep püskürtmeli yazıcılarda mürekkeb plakaları)

Bu yöntemde Bubble Jet teknolojisinin aksine mürekkebin ısıtılmasına gerek yoktur. Epson başını çektiği bu baskı tekniğinin bir çok avantajı var. Her şeyden önce mürekkebin kağıt üzerine uygulanış şekli sayesinde püskürtülen damlanın gerek şekli, gerekse miktarı konusunda önemli ölçüde kontrol sağlanmakta, ayrıca bu şekilde mürekkebin ısıtılmasına gerek olmaması sayesinde mürekkep üreticileri farklı teknolojiler üzerine eğilebilirler.Zira mürekkebin yüksek ısıya dayanıklı olması zorunluluğu bir çok sınırlamayı da beraberinde getirmektedir.

Pieozo elektrik yönteminin Çalışması;

Mürekkebi püskürtmek için püskürtücü ağzın tümünü ani olarak daraltır. Piezo elektrik nedeniyle bazı kristallere bir elektrik uygulandığında kristal büzülür. Bunu için her püskürtme ağzına elektriğe duyarlı bir mürekkep kullanıldığında mürekkebin püskürtülmesini kolaylıkla kontrol edilmesini sağlayan bir piezoelektrik kristal yerleştirilmiştir. Bu yöntemde saniyede binlerce mürekkep damlasının püskürtülmesine olanak sağladığı için yeteri kadar yüksek baskı hızlarına ulaşılır. Birçok mürekkep püskürtmeli yazıcı bir sayfayı yaklaşık renkli ve siyah/beyaz durumuna göre 10 ile 20 sn arasında basar.

Piezoelektriklik:

Mekanik gerilimlerin etkisinde kaldıklarında kütleleri içinde bir elektrik kutuplanması ve yüzeylerinde elektrik yükleri oluşan ve bir elektrik alanı etkisinde kaldıklarında iç kuvvetlerin etkisi ile biçim değiştiren kimi kristallerin ortaya koydukları olaya denir. Doğal piezoelektrik malzemeler; kuvars ve turmalindir. Ferroelektrik malzemeler denen ve kutuplama sonunda piezoelektrik özellik gösteren malzemeler; lityum tantalat ve lityum nitrattır. Bunlar içinde en çok kullanılanlar Kuvars ve Lityum tantalattır.

İnkjet Yazıcıların Avantajları Ve Dezavantajları

Mürekkep püskürtmeli yazıcıların temel avantajlarından biri çok sessiz çalışmasıdır. Bu makineler kesinlikle nokta vuruşlu yazıcılardan daha sessiz çalışırlar. Diğer bir büyük avantaj mürekkep püskürtmelilerin renkli çıktılarının gerçekten iyi olmalarıdır. Ucuz ve modeli birkaç yıl öncesine dayanan mürekkep püskürtmeli yazıcılarda genelde siyah-beyaz veya renkli mürekkep kartuşları ayrı ayrı kullanılır. Bu yüzden yazdırdığınız belgeye göre kartuşu değiştirmeniz gerekir.
Ayrıca renkli çıkışlarda siyah renk temel renklerin karışımından elde edildiği için siyah metinlerde daha çok mürekkep harcanır ve baskı kalitesi daha kötü olur. Ancak hemen hemen bütün yazıcılarda çift kartuş yuvası bulunuyor. Mürekkep püskürtmelilerin bir diğer dezavantajları ise yavaşlıklarıdır. Modeliniz ne olursa olsun, yazma işlemi uzun sürecektir. Ucuz modeller bir sayfayı –özellikle de belge sık ve küçük metinler içeriyorsa bir dakikanın altında zar zor yazabilecektir. Üst düzey modellerde ise, dakikada 4 sayfalık şaşırtıcı bir hız elde edebilirsiniz–tabiki düzgün bir metin belgesi yazdırıyorsanız. Hele hele karmaşık ve özellikle de renkli grafikleri yazdırırken iyice nefesten kesilirler. En hızlı cihazlarda bile yüksek çözünürlükte resim içeren bir sayfayı 10 dakika sürebilir. Diğer bir nokta ise mürekkep püskürtmeli yazıcıların, kurulması zaman alan sıvı mürekkepler kullanılmasıdır. Bu yüzden nokta vuruşlu ve lazer yazıcıların aksine çıktıyı ilk anda bir yerlere değdirmemeniz ve kurumasını beklemeniz gerekir.
Ayrıca mürekkep püskürtmeli yazıcılarda bazı tür kağıtların kullanılması uygun değildir; en iyi sonucu elde etmek için özel kaplamalı bir kağıt kullanmanız gerekebilir. Mürekkep püskürtmeli yazıcılar için tasarlanan bu özel kağıtlarının pahalı olduğunu da unutmayın.

YAZICI TESTİ